Mai Thu Huyền: Bố tôi nói "phim con làm tốn vài triệu USD, nếu thiếu tiền, bố bán đất cho con"

"Bố tôi – một người quay phim phải bỏ nghề vì thu nhập quá thấp nói rằng: Cho dù bộ phim con đang làm có thể tốn tới vài triệu đô, nhưng đừng lo lắng thiếu tiền, ba sẵn sàng bán đất cho con”, Tổng Giám đốc Tincom Media Mai Thu Huyền chia sẻ khi nhớ lại những ngày đầu khởi nghiệp. 

2 năm sau kể từ khi nói ra câu ấy, cha của chị đã qua đời. Trước khi ông nhắm mắt, tâm nguyện cũ vẫn chưa thể hoàn thành.

Lời động viên cảm động của cha

Khoảng 20 năm trước, vai diễn Trúc ở "Những ngọn nến trong đêm" đã đưa chị tới đỉnh cao sự nghiệp diễn xuất, nhưng vì sao lúc đó Mai Thu Huyền lại đột ngột dừng lại?

Có lẽ chỉ vì sợ không sống được với nghề. Nỗi sợ ấy ám ảnh nhiều năm, thấm cả vào máu của tôi. Trong gia đình tôi, bố và cậu đều làm quay phim. Các dì thì một người là ca sĩ, người làm diễn viên kịch và người là diễn viên xiếc. Nhưng đến khi tôi trưởng thành, chẳng còn ai làm nghề. Họ phải bỏ vì thu nhập thấp và rất vất vả.

Năm 16 tuổi, tôi bắt đầu đóng phim và có được một chút ít tiếng tăm. Nhưng đến khi thi Đại học, cả gia đình đều khuyên nên có một nghề nghiệp thật ổn định và chỉ đóng phim khi nào thật rảnh rỗi, có như thế mới đủ "nhiệt" để nuôi cho cái đam mê "lãng mạn" của mình không bị đời sống cơm áo gạo tiền phũ phàng dập tắt ngấm.

Rất sâu trong tiềm thức, từ khi chứng kiến sự vất vả của người thân, tôi chưa bao giờ nghĩ sẽ sống dựa vào nghề diễn viên. Sau quãng thời gian thành công với vai Trúc, tôi chuyển tới TP.HCM kết hôn rồi gần như xác định, sẽ gác nghệ thuật sang một bên.

Rồi điều gì đã khiến chị quay lại, và còn mở ra một công ty chuyên sản xuất phim?

Mọi thứ giống như số phận vậy! 12 năm trước, khi được bổ nhiệm làm TGĐ FPT Media - đơn vị sản xuất phim và các chương trình truyền hình - thì tự nhiên đam mê nghệ thuật trong tôi tưởng đã ngủ yên bỗng trỗi dậy mạnh mẽ. Cho đến lúc ấy, tôi mới thực sự hiểu điều mình thích làm rốt cuộc là gì!

2 năm sau khi nhậm chức, FPT Media giải thể. Tôi suy nghĩ lại cả chặng đường dài đã qua, từ lúc còn là cô bé tập tành đóng phim cho đến thời điểm ấy, tất cả những gì tôi làm, từ diễn viên, MC, người mẫu hay thậm chí là TGĐ FPT Media… đều là những công việc người khác đưa lại cho mình. Chưa bao giờ tôi tự chọn bất cứ việc gì cả.

Nghĩ vậy nên tôi thành lập Tincom Media để đi tiếp con đường mà trước đây khi ở FPT Media đã làm. Đó cũng là lần đầu tiên trong đời, tôi chọn việc mình thích.

Những người trong gia đình vốn khuyên chị không nên sống gắn bó với nghệ thuật, đến thời điểm ấy có phản đối gì không?

Rất kỳ lạ! Khi nghiệp đời đã vận vào mình rồi thì tự nhiên mọi thứ lại rất "xuôi chèo mát mái". Khi tôi muốn chuyển thể truyện Kiều của Nguyễn Du thành một bộ phim truyền hình dài 40 tập thì bố tôi thậm chí còn động viên: "Con cứ làm đi, nếu thiếu tiền thì bố sẽ bán đất".

Bố tôi vốn là người rất yêu nghệ thuật nhưng vì cuộc sống mưu sinh nên không trụ được với đam mê quay phim. Ông chuyển hướng sang kinh doanh và có khá nhiều đất đai dưới Long An.

Câu nói ấy làm tôi thấy rất cảm động, giống như mình đã có chỗ dựa vững chắc đến mức có thể tự tin làm tất cả những gì mình thích. Dù thực tế thì không phải như thế và thực ra mãi cho đến khi mất, bộ phim bố muốn tôi làm nhất thì tôi vẫn chưa thể làm được.

Mạo hiểm với kiệt tác văn học 100 năm mới chuyển thể một lần

Có gì khó khi làm phim đó mà chị phải dồn tâm tới 10 năm?

Rất khó. Vì truyện Kiều là tác phẩm giàu chất liệu điện ảnh. Nhưng vì đã đạt tới mức kiệt tác nên người ta thường kỳ vọng rất nhiều. Nếu làm "không khéo" một chút cũng có thể bị "ném đá".

Nhiều nghệ sĩ gạo cội từng ao ước đưa nàng Kiều lên phim nhưng tới giờ không hiểu sao vẫn không ai làm được. Trước đó, vào lúc nền điện ảnh Việt vừa khai sinh thì bộ phim đầu tiên lại là tác phẩm chuyển thể từ Kim Vân Kiều truyện. Tính ra đến giờ đã gần 100 năm dài dằng dặc.

Từ thời đi học, tôi vẫn thường thắc mắc rằng tại sao Việt Nam lại không có phim về Kiều. Chờ mãi vẫn không có ai làm nên đến khi thèm quá rồi thì tôi mới phải liều lĩnh tự làm thôi! (cười).

Đó là lý do chính khiến chị thấy khó chứ không phải vì vấn đề kinh phí như bố chị vẫn lo lắng?

Tài chính cũng là vấn đề rất đau đầu. Phim cổ trang sẽ phải tốn rất nhiều tiền để dựng bối cảnh. Ví dụ những cảnh quay ở Huế, chúng tôi phải vào đó trước một tháng để dàn dựng, vận chuyển vật liệu từ ngoài Bắc.

Hoặc như cảnh quay ở Cao Bằng lúc Thúy Kiều và Thúc Sinh đi giữa một "biển hoa". Thực ra chẳng có một cọng hoa nào cả mà nguyên một cánh đồng trong phim toàn là hoa tươi chúng tôi chở bằng xe tải đi từ Hà Nội lên.

Mai Thu Huyền cùng đoàn quay phim ở Cao Bằng.

Để có những cảnh thiên nhiên hoang sơ, không có đường bê tông hay những tòa nhà cao ốc xuất hiện, đoàn làm phim cũng phải di chuyển tới rất nhiều nơi. Chi phí ăn, ở, đi lại cho hàng trăm con người cực tốn kém.

Để có những cảnh thiên nhiên hoang sơ, không có đường bê tông hay những tòa nhà cao ốc xuất hiện, đoàn làm phim cũng phải di chuyển tới rất nhiều nơi. Chi phí ăn, ở, đi lại cho hàng trăm con người cực tốn kém.

Rồi trang phục của diễn viên phải may đo mới hoàn toàn, phải đặt riêng nhà thiết kế làm cho từng người. Bộ phim này quay mất 2 tháng, trong khi bình thường chỉ mất khoảng 30-45 ngày. Điều đó càng đội chi phí sản xuất lên cao vút. 10 năm trước tôi dự định làm phim truyền hình thì kinh phí còn lớn hơn rất nhiều, ước tính phải mất 3-4 triệu đô, mà thời điểm ấy mệnh giá rất khác so với bây giờ.

Nếu đã xác định đầu tư lớn như vậy thì vì sao chị lại làm nó ngay trong năm khó khăn vì dịch bệnh Covid-19?

2020 quả thực là năm vô cùng khó khăn. Trước khi có lệnh giãn cách xã hội 1,5 tháng, công ty tôi đã phải cho nhân viên làm việc ở nhà. Tính ra, chúng tôi bị gián đoạn công việc suốt 2 tháng trời, và nguyên cả một năm 365 ngày doanh thu đều bằng 0. Chỉ có tiền thì hằng ngày vẫn bỏ ra đều đặn để trang trải các khoản phí.

Rất nhiều công ty "vượt bão" bằng cách sa thải hoặc cắt giảm nhân sự. Nhưng tôi nghĩ, người đã đi cùng mình lúc khó, không lẽ giờ chỉ vì dịch bệnh lại giảm lương của họ? Trong khi ai chẳng phải vất vả lo cho cuộc sống. Mình giảm lương thì họ biết sống sao? Cuối cùng Tincom Media không sa thải một ai, không giảm lương dù chỉ 1%. Chính tôi đã tự bảo tiền túi ra trả đủ lương cho nhân viên.

Chuyện làm phim thì rất may có các nhà đầu tư là những người yêu điện ảnh và rất thích truyện Kiều. Có người quen lâu lắm tôi không gặp, tình cờ một hôm thấy tôi chia sẻ dự án trên Facebook thì nhắn tin, nói muốn tham gia đầu tư.

Ban đầu tôi muốn làm phim trong năm 2020 vì đó là dịp kỉ niệm 200 năm ngày mất của Đại thi hào Nguyễn Du. Mặc dù có nhiều thách thức nhưng đến giờ khi nhìn lại, tôi thấy mình rất may vì trong lúc nhiều người lao đao đến mức không làm được gì thì mình lại làm được việc ý nghĩa nhất, đau đáu nhất 10 năm qua. Bố tôi nếu biết được thì chắc chắn, dù có đang ở đâu ông cũng sẽ mỉm cười.

"Trầy da tróc vảy" cùng những trận ốm đến liêu xiêu

Làm phim khó thì có bố sẵn sàng bán đất cho tiền, gặp năm khó thì lại có nhà tư tốt đồng hành, chị có từng nghĩ mỗi chặng đường mình đi dường như đều luôn rất thuận lợi giống như có hoa hồng?

Con đường tôi đi thực ra rất nhiều khó khăn, có những lúc cũng phải nói là "trầy da tróc vẩy". Nhưng tôi là người chỉ muốn lan tỏa điều tích cực. Nếu cứ nói về điều tốt thì ít ra cũng đem lại niềm vui cho mình và cho người, còn nếu chỉ "than ngắn thở dài" thì chẳng những không ai giúp được mình mà càng khiến cho người khác buồn và bản thân cũng lâm vào bế tắc.

Bình thường mọi người đi làm thì cũng chỉ làm đến 8 tiếng/ ngày thôi đúng không? Nhưng rất nhiều năm qua, tôi vẫn thường làm việc mười mấy tiếng. Từ khi còn rất trẻ mới ra trường, sếp giao việc thì tôi chẳng bao giờ nghĩ "ôi hôm nay hết giờ rồi, để đấy mai làm tiếp". Khi đã nhận việc gì, tôi luôn làm tới tận cùng. Tôi nghĩ, nếu người ta càng tin tưởng, mình càng không được phép để họ phải thất vọng.

"Kiều" là bộ phim đầu tiên Mai Thu Huyền làm đạo diễn.

Ở FPT có văn hóa rất hay là sếp thường giao việc quá với khả năng của nhân viên. Điều đó làm tôi lúc nào cũng phải cố. Vì cố quá, nên mới học hỏi được nhiều thứ.

Tính cách của tôi lại cầu toàn. Đến bây giờ vẫn còn ngồi sửa từng thông cáo báo chí, chỉn chu từ những việc nhỏ nhất, lo từng cái áo cho diễn viên… nên rất vất vả. Chỉ có gia đình, những người trong công ty mới biết và xót xa vì cường độ làm việc của tôi. Còn người ngoài thì tất nhiên họ không thể nào hiểu được!

Nhưng nếu lúc nào cũng ổn, lúc nào cũng xuất hiện an toàn trước mọi người, chị có thấy đó là một hình tượng người phụ nữ hơi tẻ nhạt không?

Chính xác thì tôi vẫn luôn đặt mục tiêu phải nỗ lực hết sức để đổi lấy một cuộc đời… thật phẳng lặng. Bởi vì từ khi còn rất trẻ, tôi đã luôn thích sự ổn định. Đáng lẽ tuổi 20 người ta có thể sống vô lo vô nghĩ, đúng không? Nhưng từ năm 16 tuổi tiếp xúc với điện ảnh, mỗi lời nói, hành động, việc làm của tôi đều phải hướng vào sự "an toàn". Nếu có mạo hiểm thì chắc chắn, tôi chỉ mạo hiểm duy nhất trong… các vai diễn mà thôi.

Ví dụ khi chọn người yêu, tôi luôn nghĩ sẽ chỉ yêu và lấy duy nhất một người. Chồng tôi bây giờ đã từng theo đuổi tôi suốt 4 năm. Anh lặng lẽ đón đưa tôi ở khắp các phim trường. Trải qua thời gian dài như vậy, khi xác định được đó là người có thể lấy làm chồng, tôi mới nhận lời yêu.

Rõ ràng là diễn viên có rất nhiều cám dỗ. Xung quanh có nhiều "lời ong tiếng ve" như thế, nếu muốn "bình yên" thì mình phải hiểu: cuộc đời ta đang sống và những vai diễn trong phim vốn là hai chuyện không liên quan.

Bạn hỏi "như thế có tẻ nhạt lắm không"? Có lẽ sẽ có một chút với ai đó, nhưng tôi lại may mắn được đóng phim. Và trong các bộ phim thì tôi toàn được làm những thứ mà ở ngoài đời chắc chắn không bao giờ dám làm như: nghiện hút, ngoại tình, nổi loạn, ác độc…

Mỗi lần như thế, tôi giống như được sống thêm một cuộc đời. Và tôi thấy như vậy đã đủ rồi. Yêu nhiều người trên phim cũng là một trải nghiệm. Còn ở trong cuộc sống này nếu được sống thật bình lặng như hồ nước mùa thu, tôi nghĩ mới là điều tuyệt vời nhất.

Nếu cứ phải luôn mang những "chiếc vòng kim cô" nguyên tắc như vậy trong cuộc sống và "gồng mình" trong công việc như vậy, có lúc nào chị thấy mệt mỏi không?

"Vòng kim cô" không ai bắt tôi phải đeo, mà chính tôi đã tự tạo ra nó. Vì khi càng "lên cao", càng có nhiều trách nhiệm thì mình càng phải có nguyên tắc thật rõ ràng, không được phép sống theo bản năng. Còn công việc thì tôi đang làm thứ mình yêu nên không thấy mệt.

Mỗi khi quay phim tôi luôn là người khỏe nhất đoàn, nhưng quay xong thì bị ốm đến điêu đứng, hệt như quả bóng căng lên hết cỡ rồi xì hơi xẹp lép chẳng còn gì.

Ví dụ hồi quay phim "Lạc Giới" suốt một tháng trời ròng rã ở Ninh Thuận, nắng chói chang, 80% đoàn làm phim đều đổ bệnh, riêng tôi lại rất khỏe. Sau đó mới bị thiếu máu, suy kiệt sức khỏe khá nặng và phải nằm viện điều trị gần nửa tháng.

Rồi khi làm phim "Giấc mơ Mỹ", bị lệch múi giờ, không quen khí hậu hoặc không ăn uống được, rất nhiều người trong đoàn ốm nặng. Tôi lại là người chịu trách nhiệm, nên dù mỗi đêm đều thức đến 3-4h sáng, hôm sau lại dậy sớm… vẫn rất khỏe. Vừa hoàn thành xong bộ phim, tôi phải nhập viện, điều trị suốt 10 ngày vì phải mổ ruột thừa.

Thực ra khó khăn nhiều lắm nhưng khi làm phim, tôi thấy mình rất hạnh phúc vì được tìm tòi, khám phá và vượt giới hạn. Tôi chỉ thấy mệt khi không có việc gì để làm, hoặc chỉ làm mãi một việc không có gì mới mẻ.

Giấc mơ lớn với nền điện ảnh Việt

Tâm huyết như vậy nhưng liệu đã từng có phim nào chị làm bị thua lỗ hoặc không thành công như mong đợi?

Tôi rất thích câu nói "hạnh phúc là cả quá trình chứ không phải đích đến". Chuyện làm ra một bộ phim với tôi cũng đã là thành công rồi.

Ví dụ phim điện ảnh đầu tiên tôi làm với vai trò nhà sản xuất và vừa đóng phim là "Lạc Giới". Hồi đó LGBT vẫn còn là chuyện khá mới mẻ và nhạy cảm nên không dễ khai thác. Nhưng khi chiếu xong, nó mang lại cho tôi tới 8 giải thưởng. Trong đời tôi chưa bao giờ nhận được nhiều giải thưởng như thế.

Khi đem phim đó sang Mỹ chiếu, tôi mới hiểu khán giả "thèm" được xem phim Việt đến nhường nào. Thế là cơ hội mới mở ra. 2 năm sau, một người không biết gì nhiều về nước Mỹ như tôi, dám liều lĩnh tự sang đó quay phim "Giấc mơ Mỹ".

Chỉ hơi tiếc là phim đó rất được lòng khán giả Việt kiều, nhưng không được đông đảo người xem trong nước đánh giá cao. Họ nghĩ rằng chuyện bác sĩ ở Việt Nam sang Mỹ đi làm nail… là không thực tế. Nhưng khi chiếu ở Mỹ và Canada thì có tới 70% khán giả đều bật khóc vì thấy phim nói đúng cuộc đời họ. Họ nhìn thấy chính mình ở đó: những người có địa vị xã hội, học hàm GS-TS, khi rời bỏ quê hương đến xứ người đã trở thành lao động chân tay. Vì thế, rất nhiều người từ nơi khác đã phải bay sang bang California để xem.

Nếu nói là thua lỗ quá nặng thì không phải. Tôi chỉ tiếc vì dù rất tâm huyết nhưng phim vẫn chưa tới được với nhiều khán giả Việt.

Vui buồn cùng phim ảnh và xác định sống gắn bó với nó lâu dài, nhưng có khi nào chị tự hỏi: đích đáng nhất trong cuộc đời mình là gì không?

Từ nhỏ tôi đã rất mê phim, lúc nào cũng tiết kiệm tiền tiêu vặt để lóc cóc một mình đạp xe tới rạp Dân Chủ xem. Khi xem được một bộ phim hay, tôi thấy mình thăng hoa, hạnh phúc lắm. Tôi học được rất nhiều thứ nhờ phim.

Tôi luôn ao ước, mình có thể đóng vai trò gì đó để thay đổi và nâng tầm điện ảnh Việt. Tất nhiên một mình tôi cũng không thể làm được gì, nhưng rất nhiều người bây giờ cũng đang có tâm huyết như vậy nên tôi càng tin tưởng hơn vào giấc mơ này.

Ở Việt Nam có 2 thời kỳ hoàng kim của điện ảnh. Thời đầu là giai đoạn cô Trà Giang, chú Chánh Tín, tức là phim cách mạng với những "bom tấn" như: Biệt động Sài gòn, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, Cánh đồng hoang,... Thời kỳ thứ hai nổi lên cùng với những diễn viên như Diễm Hương, Lý Hùng, Việt Trinh...

Sau này, vì lợi nhuận nên người ta mới làm phim thành thứ mì ăn liền và nhiều năm liên tiếp không thể nào vực dậy được. Cho mãi đến gần đây điện ảnh mới đang phát triển tốt và có rất nhiều phim hay.

Tôi nghĩ đó là điều đáng mừng và tôi rất hạnh phúc vì mình được là một phần, được góp sức nhỏ bé để cùng tạo nên giai đoạn cực thịnh này.

Xin cảm ơn chị vì cuộc trò chuyện này!

Theo Pháp luật & bạn đọc